Geschiedenis

Inleiding

Op deze pagina kun je stukjes informatie vinden over de (rechts)geschiedenis van de Veluwe zoals artikelen, websites etc. Heb je aanvullingen of interessante artikelen, laat het ons even weten.

Korte schets rechtsgeschiedenis Veluwe

In de Germaanse periode (voor ca. 500 na Chr.) ontwikkelde het recht zich langs de weg der gewoonte. Dit gewoonterecht werd mondeling doorgegeven. Rechtspraak vond plaats in een soort volksvergadering: het ding. De komst der Franken en Saksen bracht het geschreven recht, o.a. de Lex Salica (geschreven tussen 486 en 507). De Frankische koningen stelden graven aan, die namens hen in een gebied recht spraken: comitatus (graafschap) of pagus (gouw) genoemd. Mede door het verslappen van het centrale gezag konden de graven zich tot souvereine landsheren ontwikkelen. Door deze veranderingen gingen de graven op hun beurt weer rechterlijke functionarissen aanstellen, die namens hen recht spraken. De landsheren vaardigden allerlei wetten uit, zgn. landrechten. Deze golden voor een geheel graafschap, bisdom of hertogdom, dan wel voor een kleiner rechtsgebied zoals bijv. de Veluwe.

Vanaf de 13e eeuw is er in onze streken een tendens te bespeuren om het geschreven recht naast en in de plaats van het ongeschreven recht te gebruiken. De komst van rechtsgeleerden, die op de universiteiten in met name Frankrijk het Romeinse recht leerden, zal hier ongetwijfeld debet aan zijn geweest. De Bourgondiƫrs en de Habsburgers hebben getracht om binnen de Nederlanden eenheid te brengen in de rechterlijke organisatie. Zij stichtten o.a. de Grote Raad van Mechelen; een instantie die met de huidige Hoge Raad is te vergelijken. Na de afzwering van Philips II (1582) trokken de gewestelijke staten de rechtsbevoegdheid aan zich. Dit is vrijwel ongewijzigd gebleven tot het begin van de Bataafs-Franse periode (1795).

In de periode 1582-1795 is het inheemse recht vrijwel geheel verdwenen. Het Romeinse recht is daarvoor geheel in de plaats gekomen. Doch juist op de Veluwe hebben enkele inheemse "rechten" zich lang kunnen handhaven, m.n. met betrekking tot rechtshandelingen (zie ook VG Jaargang 1982 nr. 1). Zo vererfden Veluwse herengoederen anders dan via het Romeinse recht van toepassing zou zijn geweest. Het is ook in deze periode dat de overheden de lagere gerechten dwongen gebruik te maken van de diensten van juristen. In de dagelijkse praktijk ging men er pas bij het voeren van processen toe over gebruik te maken van de diensten van juristen. Juristen vond men dan ook alleen maar in de Veluwse steden; pas in de 18e eeuw vindt men hier en daar op het platteland ook wel eens een jurist. Dat neemt niet weg dat ingeval van een proces door de plattelandsbewoners een beroep werd gedaan op juristen.
 

Bron: VVG-Publicatie 125

Wegwijzer Veluwe

Een kleine bloemlezing van websites, boeken en documenten die de geschiedenis en achtergronden van de Veluwe of delen daarvan belichten. Veel van de boeken en documenten kun je ook elders op deze site vinden.

Titel Toelichting
De Cannenburch en zijn bewoners De geschiedenis van het kasteel en zijn bewoners
De canon van het Gelders verleden Een heel prettig en overzichtelijke beschrijving van de geschiedenis van onze provincie.
De geschiedenis der Neder-Veluwe In drie deeltjes wordt de geschiedenis behandeld van Ede en omstreken.
De Veluwe - Landschapsbiografie van Nederlands grootste natuurgebied In deze uitgebreide studie van Jan Neefjes en Hans Bleuming komen behalve het Veluwemassief ook de natte, lage gebieden langs de randen aan de orde: de oude Zuiderzeekust, de IJsselvallei, de Gelderse Vallei en de Veluwezoom.
Geschiedenis van Apeldoorn Geschiedenis van Apeldoorn, gebaseerd op uitgebreid archiefonderzoek, in vier tijdvakken vanaf de prehistorie tot ca. 1990.
Geschiedenis van Veenendaal Veenendaal is groot geworden met turf, textiel en sigaren. Het boek geeft een overzicht van de geschiedenis van Veenendaal in al haar geledingen.
Handel en wandel op de Noord-Veluwe De geschiedenis van de Noord-Veluwe aan de hand van archeologische vondsten en elementen in het landschap.
Het hertogdom Gelre Een prachtwerk over de geschiedenis van Gelre met veel kaarten en afbeeldingen!
Herengoederen deel V blz 45 e.v. Inleiding met betrekking tot het fenomeen horigheid
Op 't Veluws Hessenspoor Dit boek geeft een goed inzicht geeft in het ontstaan, het gebruik en de ligging van de Hessenwegen over de Veluwe.
Publicatie 125: Onderzoek (Oud) Rechterlijke Archieven Jubileumuitgave ter gelegenheid van 12,5 jaar Veluwse Geslachten waarin Evert de Jonge ervaringen als cursusleider op papier heeft gezet.
Tweeduizend jaar geschiedenis van Gelderland Beschrijving van een aantal facetten uit 2000 jaar geschiedenis van het gebied, dat momenteel de provincie Gelderland beslaat.
Twaalf eeuwen Telgt Een boek over de geschiedenis vanaf het jaar 806 van de Ermelose buurschap Telgt.
Van Gelre tot Gelderland 650 jaar besturen van Gelderland: 1339-1989
Van kloostergoed naar Herengoed Acht eeuwen landbouw- en landschapsgeschiedenis van de gemeente Nunspeet
Voorst De ontginningen en nederzettingen in het noordelijk deel van het kerspel Voorst
Wikipedia Algemene informatie over de Veluwe

Op de hoogte blijven?

Schrijft u zich dan nu in en ontvang automatisch onze nieuwsbrief.

Top